راهبردهای کارآفرینانه در توسعه خوشه‌های بندری برای دستیابی به زنجیره ارزش جهانی غلات (مورد مطالعه: بندر انزلی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی بیوسیستم، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 گروه مدیریت صنعتی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

3 گروه مهندسی صنایع، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

چکیده

بنادر به عنوان مراکز توزیع تجارت و شبکه حمل و نقل، نقش مهمی در توسعه اقتصاد ملی دارند. بندر انزلی، با موقعیت راهبردی در شمال ایران، نقطه‌ای مهم برای دسترسی به بازارهای اوراسیا محسوب می‌شود. این پژوهش با هدف تدوین راهبردهای کارآفرینانه در توسعه خوشه‌های بندری برای ارتقاء بندر انزلی به نسل سوم بنادر و ورود به زنجیره ارزش جهانی غلات انجام شده است. برای گردآوری داده‌ها از دو بخش اسنادی- میدانی استفاده شد. نمونه‌گیری هدفمند برای انتخاب خبرگان شامل 18 متخصص صنعتی، سازمانی و دانشگاهی انجام شد که در حوزه خوشه‌های بندری و صادرات صنایع تبدیلی غلات تجربه داشتند. تحلیل کیفی داده‌ها با روش تحلیل لایه‌ای علت‌ها نشان داد که عوامل تأثیرگذار بر نفوذ به زنجیره ارزش جهانی در چهار لایه‌ی (10 عامل در لایه عینی (لیتانی)، 8 عامل در لایه ساختاری و سیستمی، 5 عامل در لایه باورها و گفتمان و 4 عامل در لایه نمادین و استعاره‌ای) تقسیم‌بندی می‌شوند. بر اساس این یافته‌ها، راهبردهایی برای گذار از وضعیت فعلی پیشنهاد شد که در 5 محور کلیدی دسته‌بندی می‌شوند: مالی-مالیاتی، آموزشی-ترویجی، دیپلماسی-فرهنگی، زیرساختی-فناوری و قانونی-حقوقی. این گستردگی راهبردها نشان می‌دهد که صرفاً حمایت مالی از بنگاه‌ها کافی نیست و باید به جنبه‌های متنوع‌تری پرداخته شود. رویکرد پیشنهادی می‌تواند مدیران را در طراحی دورنمای واقعی صادرات، به‌ویژه در بخش کشاورزی، یاری دهد و از شکل‌گیری رانت‌های اقتصادی جلوگیری کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات