اصول اخلاقی انتشار مقاله

سیاست­‌های اخلاقی نشریه «آموزش و مدیریت کارآفرینی» به­ طور عمده بر اساس اصول کمیته بین‌المللی اخلاق نشر (COPE) و رعایت منشور اخلاقی نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بنا نهاده شده است و از آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می‌نماید. لذا شرح وظایف ناشر، سردبیر و دبیران علمی، داوران و نویسندگان به جهت رعایت اصول اخلاقی انتشار مقالات به شرح زیر بیان می‌گردد:

 

1. وظایف ناشر

1-1. نشریه متعهد است تصمیمات گرفته­ شده در باره مقالات ارسالی را فقط بر اساس قضاوت­‌های تخصّصی و حرفه­‌ای انجام دهد و از علایق شخصی بپرهیزد.

2-1. نشریه متعهد به حفظ سوابق دانشگاهی و پژوهشی است.

3-1. نشریه رعایت اصول اخلاقی از سوی سردبیر، دبیران علمی، هیأت تحریریه و داوران را به­ طور منظم کنترل می‌کند.

4-1. نشریه خود را متعهّد می­‌داند تا اطمینان حاصل کند که زمینه­‌های تبلیغ، چاپ مجدد یا سایر درآمدهای تجاری هیچ تأثیری بر تصمیمات هیأت تحریریه نخواهد داشت.

5-1. نشریه حداکثر توان خود را به­ کار خواهد بست تا در راستای ترویج استانداردهای اخلاق در پژوهش همت گمارد و در صورت اثبات هرگونه تخلّف پژوهشی، با آن برخورد کند.

 

2. وظایف سردبیر و دبیران علمی

1-2. داوری: سردبیر باید اطمینان حاصل کند که روند داوری منصفانه، بی­‌طرفانه و به­ موقع است. مقاله­‌های پژوهشی به­ طور معمول باید حداقل دو داور خارجی و مستقل داشته باشند و در صورت نیاز، سردبیر باید به‌دنبال داوران بیشتری باشد. سردبیر برای داوری باید متخصّصانی را انتخاب کند که تخصّص مناسبی در حوزه مربوطه دارند و از انتخاب جهت­‌دار داور به ­نفع یا به­ ضرر نویسنده یا نویسندگان خودداری کند.

2-2. برخورد عادلانه: دبیران علمی باید محتوای مقالات ارسالی را بدون در نظر گرفتن نژاد، جنسیت، باورهای مذهبی، قومی، شهروندی یا گرایش سیاسی نویسندگان ارزیابی کنند.

3-2. معیارهای نشریه: سردبیر نباید برای افزایش رتبه نشریه، شاخص‌­های آن را به­ طور مصنوعی افزایش دهد. به­ طور خاص، سردبیر نباید نویسندگان را مجبور کند تا به مقالات نشریه‌­اش ارجاع دهند؛ مگر به ‌دلایل علمی آشکار.

4-2. محرمانه ­بودن: سردبیر موظّف است از محرمانه­ بودن تمام مطالب ارسال­ شده به نشریه و برقراری ارتباط با داوران حفاظت کند، مگر اینکه موافقت دو طرف نویسندگان و داوران را جلب کند. در شرایط استثنائی که مقاله مشکوک به تخلّف علمی باشد، سردبیر می­‌تواند با مشورت با ناشر، اطّلاعات محدودی را با سردبیران مجلاّت دیگر در میان بگذارد.

 

3. وظایف داوران

1-3. سهم دبیران در تصمیم‌­گیری: داوران جزء اصلی جامعه رسمی علمی هستند و در کانون روش علمی قرار می­‌گیرند. حسّ وظیفه‌­شناسی آن­ها به تولیدات سالم علمی منجر می‌شود؛ در صورتی ­که دبیران تشخیص دهند که داوری از نظر کیفیّت یا زمان بررسی ضعیف است، موظّف هستند مراتب را به سردبیر اطّلاع دهند تا سهم آن­ها در فرایند داوری کاهش یابد.

2-3. محرمانه­ بودن: هر مقاله‌­ای که برای داوری ارسال می ­شود، باید به­ مثابة سندی محرمانه تلقّی شود. داوران نباید اطّلاعات مربوط به مقاله را با دیگری در میان بگذارند و یا به­ طور مستقیم بدون اجازه از سردبیر با نویسنده تماس بگیرند؛ همچنین داوران نباید مواد منتشر نشده نسخۀ ارسالی مقاله را بدون رضایت کتبی نویسنده در پژوهش یا پژوهش­‌های خود استفاده کنند. اطلاعات و افکاری که در طی داوری حاصل می­‌شود نیز محرمانه هستنند و داور  نمی‌­تواند از آن برای منافع شخصی استفاده کند.

3-3. تأکید بر رعایت مسائل اخلاقی: داور باید به مسائل اخلاقی احتمالی در مقاله از جمله هر شباهت قابل توجّه یا هم­پوشانی بین مقاله تحت داوری و سایر مقالات منتشر شده که داور از آن­ها آگاهی دارد، توجّه داشته باشد و مراتب را به سردبیر اطلاع دهد. هر مشاهده­، نتیجه­‌گیری یا استدلالی را که پیش­تر گزارش شده است باید ارجاع داده شود.

4-3. استانداردهای اهداف و منافع رقابتی: داوری باید به­ طور عینی انجام گیرد؛ داوران باید از هرگونه جهت‌گیری شخصی که ممکن است در مقاله رخ دهد، آگاه باشند و هنگام بررسی مقاله، آن را در نظر  بگیرند. انتقاد شخصی، از نویسنده صحیح نیست. داوران باید نظرات خود را با استدلال بیان کنند. اگر داوران متوجه شوند مقاله‌­ای پتانسیل تضاد منافع حاصل از روابط رقابتی، مشارکتی یا سایر ارتباطات با نویسندگان، شرکت­‌ها یا مؤسسات مرتبط با مقالات را دارد، باید پیش از موافقت برای داوری مقاله با سردبیر مشورت کنند. اگر داوری، پیشنهاد کند که نویسنده باید به کار او (یا همکارانش) ارجاع دهد، این امر باید با دلایل علمی واقعی همراه باشد و نباید با هدف افزایش شمارگان استنادکننده یا تقویتِ شمار مشاهدات کار آن­ها صورت پذیرد.

 

4. وظایف نویسندگان

1-4. استانداردهای گزارش­‌نویسی: نویسندۀ گزارشِ پژوهشیِ اصیل، باید گزارشی دقیق از کار انجام ­شده و همچنین بحثی عینی از اهمیت آن را ارائه دهد. رعایت مواردی که در راهنمای نویسندگان آمده است در نگارش مقالات الزامی است. مقاله باید حاوی جزئیات و ارجاعات کافی باشد. نویسندگان نباید از عبارت­‌های گول­ زننده یا جملات ناصحیح استفاده کنند.

2-4. دسترسی و حفظ داده: ممکن است نشریه در آینده از نویسندگان بخواهد برخی از داده­‌های پژوهش را ارائه نمایند. لذا نویسندگان باید داده‌ها را تا چند سال پس از چاپ مقاله حفظ کنند و آمادگی داشته باشند تا دسترسی را برای چنین داده­‌هایی امکان‌­پذیر سازند. 

3-4. اصالت و تأیید منابع: نویسندگان باید اطمینان حاصل کنند که از آثار اصیل، به طور دقیق و کامل استفاده کرده‌اند و آن­ها را به­ طور مناسب ارجاع داده یا نقل­ قول کرده­‌اند. اطلاعاتی مانند مکالمه، مکاتبه یا بحث با اشخاص ثالث، نباید بدون اجازه صریح و کتبی از منبع، مورد استفاده قرار گیرد یا گزارش شود. ارائۀ مقالة دیگران، به­ عنوان مقالة خود، کپی­ کردن یا تغییر نوشتار بخش‌­های اساسی مقالۀ دیگران (بدون ذکر نام) و ادّعای خودی­ بودن نتایج پژوهش‌­های دیگران، به ­وضوح سرقت ادبی به شمار می‌رود و به‌منزلة رفتار غیراخلاقی و ناپسند شناخته می­‌شود.

4-4. چاپ هم­زمان یا تکرار انتشار مقاله: به­ طور کلی نویسنده نباید مقالة خود را همزمان به بیش از یک نشریه ارسال کند. ارسال هم­زمان مقالة مشابه به بیش از یک نشریه رفتاری غیراخلاقی و ناپسند است. همچنین نویسنده نباید مقاله­‌ای را که قبلاً چاپ شده است، به نشریه دیگری ارسال کند.

5-4. اسامی نویسندگان مقاله: نویسندگان مقاله باید محدود به کسانی باشند که سهم قابل توجّهی در مفهوم‌­سازی، طرّاحی، اجرا یا تفسیر مطالعات گزارش­ شده دارند. همة کسانی که سهم قابل توجهی داشته­‌اند باید به­ منزلة همکار ذکر شوند. اگر افرادی در برخی از جنبه­‌های مقاله (مانند ویرایش زبان) مشارکت داشته باشند، باید در بخش تشکّر و قدردانی کمک آن­ها مشخّص شود. نویسندة مسئول مقاله باید اطمینان حاصل کند که اسامی همۀ نویسندگان همکار در مقاله ذکر گردیده است و نام نویسندۀ دیگری در میان نویسندگان وجود ندارد. همۀ نویسندگان باید نسخة نهایی مقاله را مشاهده و تأیید کنند و موافقت خود را برای انتشار آن اعلام نمایند. از نویسندگان انتظار می‌رود پیش از ارسال مقاله، به ­دقت فهرست و ترتیب نویسندگان را بررسی کنند و در زمان ارسال اصل مقاله، فهرست معینی از نویسندگان را ارائه دهند. تنها در شرایط استثنائی که نویسنده درخواست کتبی خود را آشکارا اعلام می­‌کند سردبیر (در حیطة اختیار خود) می­‌تواند نویسنده‌­ای را اضافه، حذف یا بازنویسی کند. در این شرایط همه نویسندگان باید موافقت خود را با هرگونه افزودن، حذف یا تغییر ترتیب نویسندگان اعلام کنند. همة نویسندگان در  برابر کارشان مسئول هستند. هر نویسنده­‌ای باید در مقابل پرسش‌های مربوط به صحّت و دقت هر بخش از پژوهش پاسخگو باشد.

6-4. هشدار در بارۀ خطاهای بنیادی: هنگامی­ که نویسنده­‌ای خطا یا اشتباه فاحشی را در پژوهش منتشر شده‌اش کشف ­کند، وظیفه دارد آن را به ­سرعت به سردبیر یا ناشر نشریه اطلاع دهد و به صلاحدید سردبیر برای حذف یا اصلاح مقاله با وی همکاری کند. اگر سردبیر یا ناشر از  طریق شخص سومی از اشتباه‌های اثر منتشر شده‌­ای اطّلاع حاصل کنند، نویسنده وظیفه دارد برای ارائة مدارک با سردبیر همکاری کند.